P.acne ตัวเอ้ หน้าเป็นสิว

“เธออยู่ในรูขุมขนเรา”

“เธออยู่กับเรามานานนับ 10 ปี”

“จนวันหนึ่ง … เมื่อเราเริ่มเป็นวัยรุ่น”

“เธอก็ทรยศเรา … T T “

“เธอผู้นั้น คือ …. P.acne“

P.acne หรือ ชื่อเต็ม Propionibacterium acnes เป็นแบคทีเรียแกรมบวก รูปแท่ง ที่ดำรงชีวิตแบบไม่ใช้ออกซิเจน (Ananaerobic) เชื้อตัวนี้เป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดสิวอักเสบค่ะ โดยปกติแล้ว เชื้อ P.acne เป็นเชื้อที่ตรวจพบบนผิวหนังเราอยู่แล้ว เรียกง่ายๆว่า เป็นเจ้าถิ่นที่ผิวหนังเรา (Normal Flora) ในต่อมขน แต่ตอนเรายังเด็กเจ้าเชื้อนี้ก็อยู่กับเรามาตลอด แต่ไม่ค่อยสร้างปัญหา แต่เมื่อเราย่างเข้าสู่วัยรุ่นเท่านั้นแหละค่ะ เจ้า P.acne นี่แหละตัวปัญหาเลย!!! เพราะ จะทำให้สิวอุดตันบนใบหน้าเราพัฒนากลายเป็นสิวอักเสบ สิวบวมแดง สิวหัวหนอง สิวหัวช้าง

ทำไมวัยรุ่น วัยว้าวุ่น จึงเป็นสิว?

เมื่อเข้าสู่วัยรุ่นทั้งผู้หญิง และผู้ชาย ร่างกายจะสร้างฮอร์โมนเพศ ที่ชื่อว่า แอนโดรเจน (Androgen) ออกมามากขึ้น ฮอร์โมนตัวนี้จะไปกระตุ้นต่อมไขมัน (Sebaceous gland) ที่อยู่รอบๆเส้นขนให้มีขนาดใหญ่ขึ้น และสร้างไขมันออกมามากขึ้น เมื่อไขมันถูกสร้างออกมามากๆ แต่เซลล์ชั้นหนังกำพร้าเกิดการแบ่งตัวผิดปกติ ทำให้หนาตัวขึ้น ไขมันที่สร้างออกมามากๆก็จะระบายไม่ทัน เนื่องจากโดนอุดอยู่ ในที่สุดก็จะนำมาสู่การเกิด ไมโครคอมิโดน (Microcomedone) ซึ่งมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า อยู่ใต้ผิวหนัง เมื่อมีการสะสมของไขมันและเซลล์ชั้นหนังกำพร้าที่ตายมากขึ้นเรื่อยๆ ไมโครคอมิโดน ก็จะกลายเป็น คอมิโดน (Comedone) ซึ่งมีขนาดใหญ่ขึ้น

Comedone จะแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ

สิวหัวเปิด/สิวหัวดำ (Open Comedone/Blackhead Comedone) จะเห็นเป็นจุดดำๆเล็กๆ ที่เราเรียกว่าสิวเสี้ยนนั่งเอง จะเจอเยอะ บริเวณจมูก คาง แก้ม
สิวหัวปิด/สิวหัวขาว (Closed Comedone/Whitehead Comedone) จะเป็นตุ่มเล็กๆ สีใกล้เคียงผิว ตรงหัวเป็นจุดขาว ไม่เปิดออก (จริงมี่ทางออกอยู่ แต่เรามองไม่เห้นด้วยตาเปล่า เล็กมาก)

เมื่อต่อมไขมันมีการสร้างไขมันออกมามากๆ เชื้อ P.acne ที่อาศัยอยู่ในรูขุมขน ก็เหมือนเจออาหารอันโอชะ พวกมันจะเพิ่มจำนวนขึ้น และไปย่อยไขมัน (Sebum) ให้กลายเป็น Free fatty acid ซึ่ง Free fatty acid จะเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดการอักเสบค่ะ ทีนี้ Comedone ก็จะพัฒนากลายเป็นสิวอักเสบ เช่น ตุ่มนูนแดง ตุ่มหนอง สิวหัวช้าง ซึ่งเมื่อเกิดเป็นสิวอักเสบแล้ว หลังจากหายก็ยังคงทิ้งรอยดำจากสิวไว้ กลายเป็นปัญหากวนใจและแก้ยากอีกเรื่องหนึ่ง

การรักษาสิวอักเสบติดเชื้อ P.acne

หากเป็นสิวในระดับ เล็กน้อย (Mild) สามารถใช้ Benzoyl peroxide (BP) เดี่ยวๆ ทา วันละ 1-2 ครั้ง เพื่อฆ่าเชื้อแบคทีเรีย P.acne โดย Benzoyl peroxide จะปล่อยออกซิเจนออกมา เพื่อ Oxidize Protein ของเชื้อ ,ช่วยลดการสร้างไขมันบริเวณต่อมขน และมีฤทธิ์เร่งการผลัดเซลล์เล็กน้อย หรืออาจใช้เป็น Combination Therapy คือ ใช้ยา 2 ตัวเสริมฤทธิ์กัน โดยจะใช้เป็น BP + ยาปฎิชีวนะในรูปแบบทา (เช่น 1% Clindamycin ในรูปแบบเจล,รูปแบบน้ำทาภายนอก, 4% Erythromycin รูปแบบทา) แต่ไม่แนะนำให้ใช้ยาปฏิชีวนะแค่ตัวเดียวทารักษาสิว โดยไม่ใช้ร่วมกับ BP เพราะจะทำให้เชื้อ P.acne ดื้อยา

หากเป็นสิวในระดับปานกลาง (Moderate) จะใช้เป็นยาทา + ยาปฎิชีวนะแบบกิน เช่น Tetracycline, Doxycycline เป็นต้น

หากเป็นสิวในระดับรุนแรง (Severe) มีสิวอักเสบ มากกว่า 10 จุด, พบสิวหัวช้างมากกว่า 5 จุด, มีถุงหนอง แนะนำให้พบแพทย์ผิวหนังเพื่อทำการรักษา เพราะ ยาที่ใช้ในการรักษาบางตัวมีอาการข้างเคียงสูง และต้องจ่ายโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

อ้างอิง

– European evidence based Guidelines for the treatment of acne 2011
– Guidelines of care for the management of acne vulgaris 2016
– Clinical Practice Guideline Acne

Jaslyn