นมแม่ดีที่สุด ระยะเวลาและประโยชน์การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

เรามักมีความเข้าใจผิดๆเกี่ยวกับระยะการให้นมแม่ โดยมักให้เด็กทานอาหารเร็วเกินไป จริงๆแล้วเด็กทารกควรได้กินนมแม่อย่างเดียวตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ 6 เดือน หลัง 6 เดือนให้อาหารตามวัยร่วมกับนมแม่จนอายุ 2 ปี หรือสามารถให้นานกว่านั้นก็ได้ นมแม่มีประโยชน์หลายอย่างที่นมผงไม่สามารถทดแทนได้ แต่พลังแห่งการตลาดและโฆษณาอันมหาศาลของนมผงทำให้เด็กหลายคนได้กินนมผงแทนนมแม่ไปอย่างน่าเสียดาย

ระยะเวลาที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่

เป็นที่ทราบกันดีว่าเด็กอายุมากกว่า 6 เดือนจนถึง 2 ปี สามารถทานอาหารตามวัยร่วมกับนมแม่ได้ และสามารถให้นมแม่นานกว่า 2 ปี ก็ได้ แต่หลังจาก 2 ปี ไปแล้วควรให้ถึงอายุเท่าไร ยังไม่มีคำตอบแน่ชัด แต่คาดว่าสามารถให้ได้นานถึง 7 ปี โดยพิจารณาจากหลายสาเหตุดังนี้

  1. ในการศึกษาจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิดต่างๆ พบว่า
    – สัตว์บางชนิดจะหยุดกินนมแม่ เมื่อน้ำหนักตัวเป็น 4 เท่าของน้ำหนักแรกเกิด
    – สัตว์บางชนิดจะหยุดกินนมแม่ เมื่อมีน้ำหนักตัว 1 ใน 3 ของน้ำหนักเมื่อโตเต็มที่
    – สัตว์บางชนิดจะหยุดกินนมแม่ เมื่อฟันแท้ซี่แรกขึ้น
    – ในสัตว์ที่ใกล้เคียงมนุษย์ที่สุดอย่างลิงกอริลล่าและชิมแปนซี ให้นมลูกนาน 6 ปี (ลิงกอริลล่าและชิมแปนซีมีอายุขัย 30-40 ปี)
    ดังนั้นเมื่อพิจารณาหลักฐานทั้งหมดเทียบกับมนุษย์ จะพบว่าพออายุ 2.5 ปี คนจะน้ำหนักตัวเป็น 4 เท่าของน้ำหนักแรกเกิด และพออายุ 6-7 ปี จะมีฟันแท้ซี่แรกขึ้นและมีน้ำหนักตัว 1 ใน 3 ของน้ำหนักเมื่อโตเต็มที่ จึงสามารถสรุปได้ว่า คนควรให้ลูกกินนมนานอย่างน้อย 2.5 ปี และกินได้นานถึง 7 ปี
  2. หากมองในแง่ของภูมิคุ้มกัน เด็กจะมีภูมิคุ้มกันในระดับที่ใกล้เคียงกับผู้ใหญ่เมื่ออายุ 6 ปี ในเด็กอายุต่ำกว่า 6 ปี ภูมิคุ้มกันยังจัดว่าอยู่ในระดับต่ำอยู่ทำให้ได้เจ็บป่วยได้ง่าย การได้รับนมแม่ทำให้เด็กได้รับสารสำคัญที่หลั่งจากเม็ดเลือดขาวที่มีอยู่ในนมแม่ ซึ่งเป็นตัวช่วยกระตุ้นการสร้างภูมิต้านทาน
  3. การสร้างปลอกหุ้มเส้นใยประสาทในสมองและระบบประสาทต่างๆ จะเสร็จสมบูรณ์เมื่ออายุ 7 ปี หากได้รับ DHA และ ARA ในช่วงระหว่างการสร้างนี้จะทำเด็กมีสมองและจอประสาทตาที่ดีที่สุด ซึ่ง DHA และ ARA พบได้ในนมแม่ไม่ใช่นมวัว อย่างไรก็ตาม นมผงบางชนิดมีการเติม DHA และ ARA ลงไปด้วย แต่ก็ยังไม่มีหลักฐานหนักแน่นมากพอจะยืนยันได้ว่าการเติม DHA และ ARA ในนมผงทำให้เด็กได้รับประโยชน์ได้พอๆกับนมแม่จริงๆ
  4. เด็กจะเริ่มเปลี่ยนแปลงกระบวนการคิดให้มีความซับซ้อนมากขึ้นและมีคุณภาพมากขึ้นเมื่ออายุ 7 ปี หากเด็กยังได้กินนมแม่ในช่วงเวลานี้ จะช่วยสร้างความสัมพันธ์ระหว่างแม่กับลูกให้แน่นแฟ้น อันเป็นพื้นฐานความรักความอบอุ่นของครอบครัว
  5. สำหรับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม การมีฟันแท้ซี่แรกเป็นสัญญาณที่บ่งบอกถึงความพร้อมสำหรับการพึ่งพาตนเอง ซึ่งเด็กจะมีเด็กจะมีฟันแท้ซี่แรกเมื่ออายุได้ 6-7 ปี

ประโยชน์ของนมแม่

นมแม่มีภูมิต้านทานและสารอื่นๆที่ช่วยต่อสู้กับเชื้อโรค นอกจากนี้ยังมีสารอาหารอีกหลายชนิดที่ช่วยเสริมสร้างพัฒนาการทางสมอง งานวิจัยพบว่าทารกที่ได้นมแม่จะแข็งแรงกว่าทารกที่ได้นมผง นอกจากนี้นมแม่ยังมีข้อดีอีกหลายประการที่นมผงเลียนแบบไม่ได้ อาทิเช่น

  1. ธาตุเหล็กที่อยู่ในนมแม่เป็นชนิดที่ดูดซึมได้ง่าย ในขณะที่ธาตุเหล็กที่อยู่ในนมผงนั้นเป็นชนิดที่ดูดซึมได้ยากกว่า
  2. สารอาหารหลายชนิดที่อยู่ในนมแม่ช่วยเสริมสร้างพัฒนาการทางสมอง และแม้ว่านมผงจะเติมสารเหล่านั้นเข้าไปด้วยเหมือนกัน แต่งานวิจัยก็ยังแสดงให้เห็นว่าทารกที่กินนมแม่มีระดับสติปัญญาดีกว่า
  3. ในนมแม่มีสารหลายชนิดที่นมผงไม่สามารถใส่เข้าไปได้
  4. ทารกที่กินนมแม่มักมีความฉลาดทางอารมณ์ และร่าเริง แจ่มใส กว่าทารกที่กินนมผง
  5. การที่ลูกดูดนมแม่ช่วยลดน้ำหนักตัวของแม่หลังคลอดได้ ช่วยไม่ให้มีปัญหาตกเลือดเพราะมดลูกบีบตัวดีขึ้น

แล้วทำไมจึงมีแม่หลายคนตัดสินใจหยุดให้นมลูกก่อนเวลาอันควร?

มีหลายสาเหตุที่ทำให้แม่หลายคนตัดสินใจหยุดให้นมลูกก่อนวัยอันควร อาทิเช่น

  1. คนรอบข้างบอกว่าหยุดให้นมลูกได้แล้ว ไม่มีประโยชน์แล้ว ไม่ควรให้นมลูกนานเกินไป หากเจอกรณีแบบนี้ให้นิ่งเฉย ไม่ต้องสนใจ ไม่ต้องเชื่อ
  2. ลูกตัวเล็ก น้ำหนักน้อย เลยคิดว่า หากไม่เลิกนมแม่ ลูกจะไม่กินข้าว ทำให้ไม่โต กรณีแบบนี้ให้เปลี่ยนวิธีคิด อย่าไปยึดติดกับตัวเลข เด็กบางคนกินเก่ง เด็กบางคนกินไม่เก่ง เรื่องพวกนี้พันธุกรรมเป็นตัวกำหนด บางครั้งกินเยอะไปก็เป็นโรคอ้วนได้ สิ่งที่คุณแม่ต้องทำคือควบคุมให้ลูกได้รับแต่สิ่งที่เป็นประโยชน์ ไม่ให้ลูกกินขนม ไม่บังคับจนลูกต่อต้านการกิน  แล้วลูกกินได้แค่ไหน ก็แค่นั้น ขอให้สุดท้ายแล้วลูกมีสุขภาพแข็งแรง พัฒนาการปกติเป็นพอ
  3. ลูกตื่นกลางคืนบ่อย เลยอยากให้นมวัวเพราะจะได้อยู่ท้อง จะได้หลับยาว ความเป็นจริงคือ แม้ว่าเด็กจะกินนมวัว ก็พบเด็กตื่นมากินนมกลางคืนได้พอๆกับเด็กที่กินนมแม่ และการให้เด็กกินนมวัวตอนกลางคืน คราบนมวัวในปากจะทำให้เด็กฟันผุได้ บางคนห่วงว่าการที่ลูกตื่นกลางคืน growth hormone จะไม่หลั่ง ทำให้ตัวเตี้ย อันที่จริงคือ ช่วงที่เค้าตื่นเป็นช่วงที่ไม่ได้หลับลึกอยู่แล้ว  หากอยู่ในช่วงหลับลึกที่ฮอร์โมนหลั่งเขาก็ไม่ตื่น ดังนั้นจึงไม่มีน่ากังวลในประเด็นนี้

อ้างอิง :

  1. บทความเรื่อง เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้นานเพียงใด โดย พญ.สุธีรา เอื้อไพโรจน์กิจ
  2. บทความเรื่อง ประโยชน์ของการให้นมแม่ โดย พญ.สุธีรา เอื้อไพโรจน์กิจ
  3. บทความเรื่อง เหตุผลที่ทำให้แม่ต้องหยุดให้นมแม่ก่อนเวลาอันควร โดย พญ.สุธีรา เอื้อไพโรจน์กิจ

ขอบคุณ infographic จาก สสส. ครับ

นมแม่ดีที่สุด

เพิ่มเพื่อน
Share this: