“มารู้จัก ไลโปโซม กันเถอะ”
สวัสดีค่ะทุกคน วันนี้ Jaslyn มีเรื่องเกี่ยวกับ ไลโปโซม (liposomes) เทคโนโลยีอีกขั้นของการผลิตเครื่องสำอางมาฝากทุกคนค่ะ
เชื่อว่าหลายๆคนคงเคย ได้ยินเกี่ยวกับเรื่อง ไลโปโซม นาโนโซม ที่ถูกนำมาใช้เพื่อเพิ่มการซึมผ่านของสารสำคัญเข้าสู่ผิวหนังกันมาบ้างนะคะ และอาจจะยังสงสัยว่า คืออะไร ดีอย่างไร วันนี้เรามีคำตอบค่ะ
ไลโปโซม คือ อนุภาคไขมันชนิดหนึ่งที่มีลักษณะคล้าย ถุงกลมๆ ขนาดเล็กๆ ในสารละลายน้ำ โดยผนังของไลโปโซมจะเป็นสารในกลุ่มไขมัน เช่น สารประเภทฟอสโฟลิปิด (phospholipids) ที่จะเรียงตัวเป็นชั้นสลับกับชั้นของน้ำ
ปัจจุบัน เรามีการนำไลโปโซมมาใช้ประโยชน์มากมายค่ะ ทั้งในการผลิตยาและเครื่องสำอาง เพื่อใช้เป็นตัวเก็บกักสารสำคัญและนำส่งเข้าสู่ร่างกาย ทั้งในรูปแบบทา ฉีด พ่น เป็นต้น
ส่วนนาโนโซม ก็คือ ไลโปโซมรูปแบบหนึ่งค่ะ ที่มีขนาดอนุภาคอยู่ที่ช่วง 1-100 นาโนเมตร โดยส่วนใหญ่แล้วไลโปโซมก็มักจะมีขนาดอยู่ที่ ประมาณ 50 นาโนเมตร ค่ะ
ข้อดีของไลโปโซม
มีความเป็นพิษต่ำ เพราะเป็นส่วนประกอบในผนังเซลล์สิ่งมีชีวิตอยู่แล้ว และสามารถทำลายได้ในร่างกาย, ช่วยให้สารสำคัญที่บรรจุในไลโปโซมมีความคงตัวมากขึ้น,ลดความระคายเคืองของสารนั้นๆได้ (มีการศึกษาในการใช้ไลโปโซมนำส่งยา),เก็บกักสารได้หลากหลายชนิด,ช่วยให้สารสำคัญออกฤทธิ์เนิ่น ค่อยๆ ปลดปล่อย หรือ อยู่ได้นานขึ้น และทำให้สารสำคัญดูดซึมเข้าผิวได้ลึกขึ้น,ช่วยให้ผิวกักน้ำใต้ผิวหนังได้มากขึ้น
Jaslyn จะขอเล่าบางส่วน เกี่ยวกับการนำไลโปโซมมาใช้ในเครื่องสำอางนะคะ
ส่วนใหญ่ไลโปโซม จะถูกนำมาใช้ในเครื่องสำอางกลุ่ม ชะลอวัย เพราะมีข้อดีมากมายตามที่เล่ามาข้างต้น โดยเฉพาะในแง่ของการเพิ่มการซึมผ่านของสารสำคัญเข้าสู่ผิวหนังได้มากขึ้น, ช่วยดูดซับน้ำ, ช่วยให้สารสำคัญออกฤทธิ์ได้นานขึ้น และ ที่สำคัญมากๆคือ *** สามารถเพิ่มปริมาณไขมันใต้ผิวหนัง และช่วยเก็บกักน้ำในผิวได้ ซึ่ง เราเชื่อว่า กลไกนี้ จะช่วยลดริ้วรอย ของผิวหนังได้ค่ะ
แต่เอ๊ะ! ทำไมในเมื่อเรื่องความชุ่มชื้นของผิวเกี่ยวกับน้ำ …. เราถึงไม่เอาน้ำ ฉีดหน้าโบ๊ะๆ ก็เพียงพอหล่ะ …. เหตุผลก็คือ จริงๆแล้วการฉีดน้ำโดยตรง เช่น พวกสเปรย์น้ำแร่ต่างๆ ก็สามารถเพิ่มความชุ่มชื่น ให้ผิวได้ค่ะ ได้แบบทันทีเลย แต่ จะอยู่ได้ไม่นาน เสียความชุ่มชื้นผิวเร็ว แต่สารในกลุ่มครีม โลชั่น มีส่วนประกอบของไขมันจะทำหน้าที่เป็นฟิล์มเคลือบผิวและช่วยให้ความชุ่มชื้นอยู่กับผิวเราได้นานขึ้น
จริงๆ แล้ว ไลโปโซม เหมาะกับ ใคร อาจจะมีหลายคนสงสัย ใช่มั๊ยคะ?
ไลโปโซม จะเหมาะ กับ ผู้ที่มีผิวแห้ง และใช้สารให้ความชุ่มชื้นในกลุ่มที่ละลายน้ำแล้ว เช่น กลีเซอรีน ไม่ได้ผล ค่ะ เพราะ คนที่มีผิวแห้ง ไขมันที่เรียงซ้อนกันหลายๆชั้น ในส่วนช่องว่างระหว่างเซลล์คอร์นีโอไซต์ในชั้นสตราตัมคอร์เนียมจะหดตัว ทำให้น้ำซึมผ่านค่อนข้างยาก แต่ไลโปโซม จะสามารถรวมตัวกับไขมันที่เรียงตัวซ้อนกันหลายชั้นในช่องว่างระหว่างเซลล์นั้น แล้วเรียงตัวใหม่เป็นผนังไขมันชั้นเดียว เคลือบอยู่บนชั้นไขมันที่เรียงซ้อนกันอีกที ซึ่งการเรียงตัวแบบนี้จะช่วยเพิ่มประจุบนผิวหนัง ทำให้เพิ่มความสามารถในการจับกับโมเลกุลน้ำซึ่งเป็นสารมีขั้ว และเพิ่มความสามารถในการเก็บกักน้ำของชั้นสตราตัมคอร์เนียมด้วย ซึ่งจะส่งผลให้สตราตัมคอร์เนียมพองตัวขึ้น ไลโปโซมก็จะมีการซึมผ่านเข้าไปเรื่อยๆ และหากมีสารให้ความชุ่มชื้นเก็บกักอยู่ในไลโปโซมกระบวนการนำน้ำเข้าผิวก็จะเกิดเร็วขึ้น และนานขึ้นเนื่องจากไลโปโซมบางส่วนที่มีสภาพสมบูรณ์ก็จะทำหน้าที่เก็บกักสารสำคัญแล้วค่อยๆปลดปล่อยออกมา
ข้อเสียของไลโปโซม
จะเป็นข้อเสียที่ส่งผลต่อสูตรตำรับค่ะ เนื่องจาก อาจจะมีปัญหาในเรื่องของความคงตัวของไลโปโซมเอง ในเรื่อง สี และกลิ่น
อ้างอิง (เพื่อนๆ สนใจรายละเอียดไปอ่านกันเพิ่มเติมได้ค่ะ)
- หนังสือ ไลโปโซมทางยาและเครื่องสำอาง (Liposomes in Pharmaceuticals and Cosmetics) โดย รศ.ภกญ.ดร. อรัญญา มโนสร้อย และ รศ.ภก.ดร. จีรเดช มโนสร้อย
- http://www.med.cmu.ac.th/dept/nutrition/tjcn/tjcn2553/tjcn2553y4v2/8%20NanotechInFuncfood.pdf
Share this: